Ongemakkelijke momenten

Je zou het misschien niet zeggen, maar hij bestaat écht: Ongemakkelijke Momentendag. Op zaterdag 18 maart is het zover; deze dag staat volledig in het teken van oncomfortabele momenten. Nu denk ik dat die dag bedoeld is als een ode aan sociale missers en gênante ogenblikken. Een misplaatste opmerking, een snottebel aan je neus na het niezen of een stroef gesprek met gênante stiltes. Maar dat is niet het soort ongemak dat ik aan zou willen kaarten.

Als ik denk aan ongemak, dan denk ik dat we onszelf best wat vaker zouden mogen blootstellen aan discomfort, ten behoeve van onze planeet. We zoeken als mensen van nature het comfort op, en oncomfortabele momenten vermijden we zoveel mogelijk. Dat is heel normaal. Maar juist daarom zou ik iedereen willen ‘challengen’ om het eens anders te doen: zoek eens bewust het ongemak op, om iets goeds te doen voor je leefomgeving. Doe boodschappen in de regen op de fiets, zet de verwarming wat láger als je het al fris vindt binnen, douche koud, kook eens zonder vlees (ook al vind je dat nóg zo lekker) of daag jezelf uit om een maand (of twee, drie) geen nieuwe spullen te kopen.

Al die kleine ongemakken nu, dragen bij aan meer gemak in de toekomst. Want als we ons gedrag nu niet een beetje veranderen, dan hebben we straks alleen nog máár ongemakkelijke momenten. Droogte, overstromingen, stormen… Het zijn de bijzonder ongemakkelijke gevolgen van klimaatverandering, waar we onze kinderen mee opzadelen. Nu verduurzamen betekent dus dat je voor meer gemak kiest in de toekomst.

Doordat we als mensen steeds het comfort opzoeken, gebruiken we onze aarde in een rap tempo ‘op’. Dat brengt ons van Ongemakkelijke Momentendag naar ‘Earth Overshoot Day’: de dag van een bepaald jaar – geteld vanaf 1 januari – waarop de mensheid wereldwijd net zoveel van de aardse grondstoffen heeft opgebruikt als wat onze aarde in één jaar tijd kan opbrengen (en kan verwerken aan afvalstoffen). Waar Earth Overshoot Day in 1971 nog op 25 december viel, was dat in 1999 op 1 oktober en in 2022 op 28 juli. In 2022 hadden we dus 1,75 aardes nodig om in onze behoeften (of: in ons comfort) te voorzien. Bovendien valt Earth Overshoot Day 2023 in Nederland al op 12 april, terwijl deze in (bijvoorbeeld) Guatemala pas op 14 november valt. Onze luxe Westerse levensstijl eist dus zijn tol van de aarde. En als we steeds keuzes blijven maken om het zo comfortabel mogelijk te hebben, komt Earth Overshoot Day ieder jaar wat eerder. Met alle gevolgen van dien.

Ik zou dus iedereen willen uitdagen om werk te maken van Ongemakkelijke Momentendag. Niet alleen op de dag zelf, maar het hele jaar een beetje. Bovendien zijn er tal van oplossingen die het leven duurzamer én comfortabeler maken. Denk bijvoorbeeld aan duurzaam verwarmen of isolatie. Duurzaamheid en comfort kunnen dus prima hand in hand gaan. Als we daarnaast allemaal bereid zijn om ons gedrag een klein beetje te veranderen, kan het ongetwijfeld nog goedkomen met onze prachtige planeet.

Bart-Jan van Alebeek